در مورد مرکبات بیشتر بدانید

میوه مرکبات غنی از ویتامین های C، B ،A ، فیبر، کربوهیدرات ( قندهای ساده فروکتوز، گلوکز و ساکارز ) و مقادیری کلسیم، پتاسیم، نیاسین و اسید فولیک می باشد. میوه مرکبات موجب پایین آوردن کلسترول خون، پیشگیری از عفونتهای ویروسی و احتمال بروز سرطان های روده و معده می گردد.
تولید مرکبات در جهان امروز از اهمیت بسزایی برخوردار است و یکی از منابع مهم ثروت، مبادلات تجاری و اشتغال به کار ساکنین حدود ۱۲۵ کشور مرکبات خیز جهان به شمار می رود.

حدود یکصد صنعت در سراسر جهان از مرکبات در تولید فراورده های خود استفاده می کنند. از موارد مهم و قابل توجه در صنعت مرکبات بالا بردن ارزش افزوده این محصول از طریق تولید محصولات جانبی آن است. این محصولات جانبی شامل مواد اولیه دارویی، مواد غذایی ( آب میوه، مربای پوست و گوشت میوه و…)، محصولات آرایشی و بهداشتی است. اسانس پوست میوه ( مانند برگاموت )، فلاونوئیدهای مرکبات( نارینجین، هسپریدین، روتین، لیمونین و…)، پکتین، روغن های دانه و پوست و … در اغلب کشورهای تولیدکننده جزو محصولات ثابت صنعت مرکبات بوده که سالیانه عایدات قابل توجهی را متوجه این کشورها می سازد.

براساس گزارش سازمان خوارو بار جهانی،(فائو (FAO)) سطح زیر کشت مرکبات جهان در سال ۲۰۰۵ میلادی ۷۶۰۳۴۳۱ هکتار بوده که تولیدی معادل ۱۰۵۴۳۲۵۷۸ تن مشتمل بر انواع مرکبات داشته است. بررسی کشورهای عمده تولید کننده مرکبات نشان می دهد که از نظر سطح زیر کشت به ترتیب کشورهای چین، برزیل، نیجریه، مکزیک، آمریکا، هند، اسپانیا و ایران مقام اول تا هشتم را به خود اختصاص داده اند. این در حالی است که بر اساس میزان تولید مرکبات، کشورهای برزیل، آمریکا، چین، مکزیک، اسپانیا، هند، ایتالیا و ایران به ترتیب در رده های اول تا هشتم قرار گرفته اند.
از لحاظ عملکرد مرکبات نیز به ترتیب آمریکا، ترکیه، آفریقای جنوبی، ژاپن، آرژانتین مقام های اول تا پنجم را دارا هستند. کشور آمریکا با اینکه از نظر سطح زیرکشت و تولید به ترتیب مقام های پنجم و دوم جهانی را در اختیار دارد ولی از نظر تولید در واحد سطح در ردیف اول جهانی قرار گرفته است که نشانگر رعایت اصول باغداری نوین در این کشور می باشد.

در حالی که ایران با احتساب میزان تولید ۱۶۴۵۰ کیلوگرم در هکتار جایگاه دهم جدول میزان تولید در واحد سطح جهانی را به خود اختصاص داده است.
براساس آمار منتشر شده فائو در سال ۲۰۰۵ ، ایران از لحاظ میزان تولید و سطح زیر کشت در بین کشورهای تولید کننده مرکبات در جایگاه هشتم قرار می گیرد. در بین سالهای ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۳ نرخ رشد سطح زیر کشت مرکبات در ایران ۴/ ۸ درصد بوده است اما تولید محصول از افزایش به مراتب بالاتر ۸۹ / ۵۶ درصدی برخوردار بوده است. این افزایش ناشی از توسعه سطح زیر کشت و افزایش عملکرد در واحد سطح است.

بنابر آمار و اطلاعات فائو، میزان صادرات جهانی مرکبات در سال ۲۰۰۴ میلادی حدود 65 میلیون تن بوده است که تقریبا ۷۰ درصد آن به کشورهای اروپایی صادرشده است. از این لحاظ کشور اسپانیا رتبه اول را داشته و بعد از آن کشورهای برزیل، آمریکا، آفریقای جنوبی و ترکیه رتبه های دوم تا پنجم را دارا هستند. کشور اسپانیا ۲۷ درصد صادرات دنیا را با ۴/۶ درصد تولید جهانی در اختیار دارد که این بیانگر مدیریت صحیح صادرات مرکبات می باشد.

صادرات مرکبات ایران از سال ۱۳۶۹ آغاز گردید که بنابر گزارش مذکور ایران با ۵۰۰۰۰ تن صادرات، رتبه سی و یکم را در بین کشورهای صادرکننده دارد و به این معناست که صادرات مرکبات ایران علی رغم دارا بودن سهم ۳/۵ درصدی تولیدجهانی، حدود ۰/۴ درصد تجارت جهانی مرکبات را شامل می شود.

باتوجه به اینکه کشور ما دارای مزیت نسبی بالایی در تولید مرکبات می باشد ولی عوامل متعددی از قبیل مشکلات بسته بندی، حمل و نقل، مسائل مربوط به قرنطینه گیاهی، مقررات زیست محیطی، استانداردهای بهداشتی سایر کشورها، عدم بازاریابی و معرفی مناسب محصول در کشورهای وارد کننده و برخی مسائل حاشیه ای از قبیل مخالفت های مغرضانه با ورود محصولات ایران به بازار جهانی دست به دست هم داده تا میزان صادرات ایران در حد پایین تری نسبت به کل تولید آن قرار گیرد.

از سوی دیگر واردات سنگین مرکبات در چند سال اخیر صدمات سنگینی به اقتصاد باغداران وارد ساخته است. اجرای برنامه تولید مستمر مرکبات با جایگزینی ارقام زودرس، متوسط رس و دیررس، استفاده از انبارهای مناسب و برنامه های ذخیره سازی مرکبات و کاهش ضایعات محصول می تواند میزان تولید را متعادل و نیاز داخلی را مرتفع سازد تا دیگر نیازمند واردات مرکبات نباشیم.