مقاله ماهی غذای سلامتی

آبزیان و فرآورده های شیلاتی همواره به عنوان یکی از منابع مهم تامین پروتیین حیوانی در تغذیه انسان ها، اهمیت داشته اند. نیاز روزافزون مردم به غذای سالم و بهداشتی و همچنین خصوصیات منحصر به فرد گوشت آبزیان از نظر تامین اسید آمینه های ضروری، چربی ها، ویتامین ها، مواد معدنی و… باعث گردیده است که مصرف آبزیان رو به افزایش باشد. در حال حاضر متوسط جهانی مصرف آبزیان در جهان ۱۶ کیلوگرم، در ژاپن ۶۷ کیلوگرم و در کشورهای اروپایی ۲۳ کیلوگرم است. در این شرایط میزان مصرف سرانه ماهی در کل کشور ۷/۵ کیلوگرم می باشد. عدم آشنایی اکثریت شهروندان و روستاییان با خواص گوشت انواع آبزیان پرورشی و دریایی همچنین بوی نامطبوع ماهی و طبخ غیر اصولی ماهی ها موجب شده بخش قابل توجهی از جامعه رغبت بسیار کمی به مصرف ماهی داشته باشند.

اهمیت جایگاه غذاهای دریایی در الگوی تغذیه

با توجه به اهمیت خاصی که مصرف ماهی و پس از آن میگو بر تامین سلامت ما دارد باید گفت از نظر منابع پروتیینی ماهی کاملا مشابه گوشت قرمز ( گوسفند و گاو ) و نیز مرغ است. با توجه به این نکته که مقدار پروتیین در گونه های مختلف ماهی بسیار متغیر است و آن هم بسته به میزان چربی است که در ماهی ها وجود دارد.

محققان معتقدند که مصرف آبزیان در:

افزایش هوش کودکان و تقویت حافظه
کاهش بیماری های قلبی
پیشگیری از انواع سرطان ها و پوکی استخوان
ارتقا سلامت و استحکام دندان ها
سلامت سیستم عصبی و پوست
و پیشگیری از افسردگی ها و اختلالات رفتاری بسیار مفید است.

وجه تمایز گوشت ماهی با سایر گوشت ها

وجه تمایز ماهی از انواع پروتیین های مشابه در نوع چربی آن است. یعنی ماهیت روغن ماهی با نوع روغن موجود در گوشت های قرمز و نیز روغن موجود در گوشت ماکیان متفاوت است. البته این روغن ماهی از نظر میزان ویتامین A و D با روغن کبد ماهی متفاوت است. اما وجه تشابه آن ها وجود اسید چرب « امگا۳ » است.

منع مصرف روغن ماهی برای زنان باردار

به زنان باردار توصیه می شود روغن کبد ماهی مصرف نکنند و یا اینکه حداقل در سه ماهه اول بارداری از مصرف این ماده خودداری کنند. دلیل آن احتمال وجود جیوه است که برای جنین خطر بروز مسمومیت و اختلالات مختلفی دارد.

میزان مورد نیاز ماهی در الگوی غذایی هر فرد

از نظر علمی ثابت شده که به دلیل وجود اسید چرب « امگا۳ » در ماهی خطر ابتلا به حمله قلبی در افرادی که ۲ تا ۳ وعده غذایی در هفته ماهی مصرف کنند به صورت چشمگیری کاهش می یابد. بررسی های انجام شده در دنیا نشان داده است که: آمریکایی ها در میان کشورهای غربی به علت مصرف زیاد گوشت قرمز و چربی جامد بیشترین آمار بیماران قلبی و عروقی را دارند. و ژاپنی ها چون بالاترین مصرف سرانه ماهی در دنیا را دارند، پایین ترین آمارهای ابتلا به امراض قلبی و عروقی را به خود اختصاص داده اند. مصرف ۲ تا ۳ وعده ماهی در هفته احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را کاهش داده و موجب پیشگیری از آن ها می شود. به عبارت دیگر می توان گفت مصرف ۲ تا ۳ وعده ماهی در هفته ضروری است. حتی چنانچه میزان مصرف تا ۵ بار بالا برود بهتر است.

تن ماهی

تن ماهی ارزش غذایی ماهی را ندارد. زیرا کارخانه ها هنگام تهیه تن ماهی روغن حاوی « امگا۳ » آن را خارج کرده و به آن روغن مایع نباتی اضافه می کنند. ارزش خاص ماهی به روغن آن است وگرنه همان طور که عنوان شد از نظر پروتیینی ماهی مشابه با سایر گوشت های مصرفی است. تاثیر ماهی بر پیشگیری از انواع بیماری ها روغن هایی که امگا۳ دارند به صورت کلی در پیشگیری از خیلی از بیماری ها نقش دارند. مثلا در بیماران مبتلا به « آرتریت روماتویید » که از مشکلات و دردهای مفصلی شدید رنج می برند مصرف روغن های حاوی امگا۳ حکم داروی مسکن و حتی درمان دارد. با توجه به وجود ویتامین A در روغن ماهی که یک آنتی اکسیدان است مصرف این ماده از سرطان هم پیشگیری می کند. ضمن اینکه در سلامتی پوشت و بینایی نیز بسیار موثر است.

درصد امگا۳ در چه نوع ماهی بیشتر است؟

تفاوت موجودی امگا۳ در ماهی بیشتر جنبه علمی دارد اما از نظر کاربردی این تفاوت جزیی است. مثلا ماهی سفید شمال و ماهی شوریده جنوب، امگا۳ بیشتری دارند اما به صورت کلی همه ماهی ها امگا۳ دارند.

چگونه می توان ماهی را در الگوی غذای هفتگی یک فرد قرار داد؟

ذائقه فرد از زمانی که مادر از ۶ ماهگی غذای کمکی را شروع می کند شکل می گیرد. بنابراین هیچ وقت نمی توان سن خاصی را به عنوان مناسب ترین سن برای مصرف بیشتر ماهی عنوان کرد. اگر انسان توجه داشته باشد می بیند که فرد ۴۰-۵۰ ساله ای که دارای گرفتگی عروق کرونر می شود و سکته می کند به صورت ناگهانی دچار این عارضه نشده است، بلکه از زمانی شروع شده که مادرش به او غذای کمکی داده و معده وی را با غذای پر شکر، پر نمک و پر چرب ( با روغن های جامد ) و تنقلات فاقد ارزش غذایی همچون چیپس، پفک و نوشابه آشنا کرده است. بررسی ضایعات عروقی نشان می دهد که این مشکلات از سن ۱۶ تا ۲۵ سالگی ظاهر شده است. به این معنا که ما گرفتگی عروق قلبی مان را به تدریج از همان بچگی شکل می دهیم. بنابراین نمی توانیم برای پیشگیری از گرفتگی عروق سن فرضا ۴۵ سالگی را برای مصرف پیشنهاد کنیم. زیرا شکل گیری این مشکل به زمان قبل برمی گردد. الگوی غذایی فرزندان از کودکی شکل می گیرد. پس لازم است که والدین هم خودشان مرتبا ماهی مصرف کنند و هم آن را در الگوی غذایی کودک قرار دهند. اگر والدینی به خاطر بیماری خود ( مثل تری گلیسیرید و یا کلسترول بالا ) و بدون اینکه برنامه ریزی قبلی در الگوی غذایی شان داشته باشند، مصرف ماهی را شروع کنند، قطعا تاثیر چندانی بر ذائقه کودک و گرایش او به مصرف ماهی نخواهند داشت. عادت غذایی در دراز مدت تاثیرات سویی بر بدن ( از نظر آسیب پذیری در برابر انواع بیماری ها ) خواهد داشت. به عنوان مثال، خانمی که روزی یک لیوان نوشابه می خورد خطر بروز پوکی استخوان را برای خود سه برابر می کند.

عادت تغذیه ای در کشور ما

کشور ما از نظر الگوی تغذیه ای در حال گذار است. متاسفانه مردم ما عادات سنتی غذایی گذشتگان ( مثل نان و پنیر و سبزی ) را کنار می گذارند و به جای آن محصولات کم فایده ای مثل « کورن فلکس » و… را جایگزین می کنند که ممکن است ذائقه پسندتر باشد اما مردم ما باید توجه داشته باشند که محبت واقعی به کودکان دادن غذاهای ذائقه پسند اما فاقد ارزش غذایی نیست. زیرا این رفتار باعث می شود کودک غذای اصلی خود را نخورد. به این ترتیب رشد او دچار آسیب شده و ممکن است در آینده نیز به مشکلاتی نظیر: فشار خون، بیماری های قلبی و عروقی و مرض قند مبتلا شود. این درست است که در سنین بالاتر نیاز بیشتری به مصرف ماهی وجود دارد اما اگر فرد از کودکی ماهی بخورد دیگر به مرحله ای نمی رسد که رگ هایش بگیرد.

میزان تاثیر مصرف ماهی بر حفط سلامت خانم ها پس از دوران یائسگی

خانم ها تا زمانی که یائسه نشده اند از وجود هورمون زنانه به عنوان یک بیمه اختصاصی و ویژه برای حفظ سلامت قلب و عروق و پوکی استخوان برخوردارند. زیرا مانع بالا رفتن تری گلیسیرید و کلسترول در بدن خانم ها می شود. اما به محض از بین رفتن این چتر حمایتی بالا رفتن کلسترول آغاز می شود.

تاثیر انواع غذاهای دریایی بر سلامت افراد

مصرف انواع غذاهای دریایی در طول هفته از بروز بسیاری از انواع سرطان ها در انسان پیشگیری می کند. مرگ و میرهای ناگهانی در افرادی که به صورت منظم از انواع آبزیان در رژیم غذایی خود استفاده می کنند بسیار کمتر از دیگران است. بر اساس آمارها میزان ابتلا به سرطان دهان، مری، معده، رکتوم، پانکراس، صفرا، پستان، تخمدان، کلیه و تیرویید در خانواده هایی که از دوران کودکی، ماهی و غذاهای دریایی مصرف کرده اند به میزان چشمگیری پایین تر از سایر خانواده هاست. یکی از علل ابتلای مردان به سرطان پروستات، تولید ترکیبی به نام « سیلکواکسیژ فاز۲ » و « پروستاگلاندین E2 »از اسید چرب آراشیدونیک در بدن است. اسیدهای چرب امگا۳ موجود در ماهی تشکیل این ترکیبات در بدن را مهار می کند.

تشخیص ماهی تازه از ماهی مانده و ماهی فاسد شده

آشنایی شهروندان با روش های تشخیص ماهی تازه از ماهی فاسد و ماهی فاسد شده در بازار از اهمیت زیادی برخوردار است. توجه به این نکات به خصوص در هنگام خرید ماهی در حفظ سلامت خانواده نقش مهمی ایفا می کند.

جدول مشخصات و خصوصیات ظاهری ماهی تازه، ماهی مانده و ماهی فاسد شده